Qəhvəyi Cırtdanda Həyat İşarəsi Molekulu Aşkarlanıb

Astronomiyada və astrokimiyada son kəşflər həmişəkindən daha həyəcanvericidir. 54 işıq ili uzaqlığında yerləşən Wolf 1130C adlı qədim qəhvəyi cırtdan ulduzun atmosferində fosfinin (PH3) aşkarlanması, alimlərin kosmik kimya və həyatın izləri barədə anlayışını sarsıdır.

Bu kəşf, fosfor kimyasının qlobal səviyyədə necə işlədiyini və fosfinin yalnız bioloji marker kimi qəbul edilə bilməyəcəyini göstərir. Wolf 1130C-də fosfinin mövcudluğu digər qəhvəyi cırtdanlarda niyə görünmədiyi sualını gündəmə gətirir.

Fosfinin Kosmik Gizmi

Wolf 1130C, 10 milyard ildən artıq yaşı olan qədim bir cismdir və burada fosfinin konsentrasiyası milyardda 100 hissədir. Bu dəyər, əvvəlki modellərlə uyğun gəlir, lakin digər qəhvəyi cırtdanlarda fosfinin olmaması anlayışımızı çətinləşdirir.

Fosfin, əvvəllər Venera planetində tapılmış və Yer üzərində əsasən mikrob fəaliyyəti nəticəsində yaranan bir molekul kimi tanınırdı. Buna görə də, bu molekulun bioloji marker olma potensialı böyükdür, amma kosmik mühitlərdə onun yalnız bioloji proseslər nəticəsində əmələ gəlmədiyi sübuta yetirilir.

Qəhvəyi Cırtdanlarda Fosfinin Rolu

Alimlər bildirirlər ki, Wolf 1130C-də fosfinin aşkarlanması, qəhvəyi cırtdanlar və nəhəng ekzoplanetlər arasında fosfor kimyasının fərqli olduğunu göstərir. Teleskoplarla edilən müşahidələr, bu molekulun bəzi ulduzlarda niyə mövcud olduğunu və bəzilərində olmadığını aydınlaşdırmağa çalışır.

Adam Bergasserin sözlərinə görə, bu kəşf, kosmik fosfinin formalaşma mexanizmlərinin universal olmadığını və hər cismin fərqli şərtlərə malik olduğunu sübut edir.

Fosfinin Aşkarlanma Texnologiyaları

Wolf 1130C-nin öyrənilməsində James Webb teleskopu və infraqırmızı spektroskopiya istifadə olunub. Spektrdə fosfinin işarələri dərhal görünüb, əvvəlki tədqiqatlarda isə bu molekulu tapmaq üçün mürəkkəb analizlər tələb olunurdu.

Bu texnologiya sayəsində, qəhvəyi cırtdanların atmosferindəki kimyəvi tərkibi dəqiq ölçmək və digər ekzoplanetlərlə müqayisə etmək mümkün olur.

Fosfinin Konsentrasiyası və Şərtlər

Wolf 1130C-də fosfinin səviyyəsi Yupiter və Saturndakı konsentrasiyalarla müqayisə edilə bilər. Bu, mövcud modellərin fosfinin davranışını bəzi cisimlərdə proqnozlaşdıra bildiyini, amma digər qəhvəyi cırtdanlarda işləmədiyini göstərir.

Alimlər qeyd edirlər ki, Wolf 1130C-nin element tərkibi və üçlü ulduz sistemi, fosfinin yaranma şərtlərinə təsir göstərmiş ola bilər.

Fosfinin Kosmik Məqsədləri

Bu cədvəl fosfinin müxtəlif kosmik mühitlərdə necə fərqli davranış göstərdiyini göstərir.

Wolf 1130C-də fosfinin aşkarlanması göstərir ki, fosfor kimyası ulduzdan ulduza fərqli işləyir. Bu, həyatın izlərini axtararkən fosfinin universal bioloji marker olmadığını vurğulayır.

Gələcək tədqiqatlar, fosfinin yalnız bir qəhvəyi cırtdanda müşahidə olunmasının səbəblərini araşdırmalı və digər ekzoplanetlərdə bu molekulun mövcudluğunu yoxlamalıdır. Qeyd edilən məlumatlar, kosmik kimya və həyatın izləri üzrə yeni modellərin yaradılmasına imkan verəcək.

Daha Oxu: Tianwen-2 iki naməlum göy cismini araşdıracaq

Yekun

Wolf 1130C-də fosfinin aşkarlanması, kosmik kimya və bioloji markerlər sahəsində əsaslı suallar yaradır. Bu kəşf göstərir ki, fosfin yalnız həyatın göstəricisi kimi qəbul edilə bilməz və onun kosmosda formalaşması çoxlu faktorlarla bağlıdır.

FAQ

Fosfin nədir?
Fosfin (PH3), fosfor və hidrogendən ibarət bir molekuldur və Yer üzərində əsasən mikrob fəaliyyəti nəticəsində yaranır.

Wolf 1130C haradadır?
Wolf 1130C, Yerə 54 işıq ili uzaqlığında yerləşən qədim bir qəhvəyi cırtdan ulduzdur.

Fosfin yalnız həyatın göstəricisidir?
Xeyr, fosfin qeyri-bioloji proseslər nəticəsində də əmələ gələ bilər, buna görə də universal bioloji marker hesab edilə bilməz.

James Webb teleskopu necə kömək etdi?
James Webb teleskopu və infraqırmızı spektroskopiya vasitəsilə fosfinin spektral izləri aydın şəkildə müşahidə edildi.

Fosfinin digər ekzoplanetlərdə mövcudluğu barədə nə bilirik?
Hələ ki, yalnız Wolf 1130C-də proqnozlaşdırıldığı kimi fosfin aşkarlanıb; digər qəhvəyi cırtdanlarda mövcudluğu hələ məlum deyil.