Uzun müddət çəkisiz mühitdə yaşamaq insan bədəni üçün ciddi təsirlər yaradır. NASA astronavtları Boç Vilmor və Soni Vilyams Yerə qayıtdıqdan dərhal sonra əlil arabasına mindirildi, çünki bədənləri 9 aylıq kosmik səyahətin ağır nəticələrini hiss edirdi.
Kosmosun İnsan Bədəninə Təsiri
NASA astronavtları cəmi 8 gün Beynəlxalq Kosmik Stansiyada (ISS) qalmaq üçün göndərilmişdi, lakin texniki problemlər səbəbindən onların missiyası 9 ay davam etdi. Bu, kosmosda ən uzun müddət qalma rekordu olmasa da (rus astronavt Valeri Polyakov 14 ay ISS-də qalmışdı), yenə də onların bədənlərinə ağır təsir etdi.
NASA ekspertləri bildirirlər ki, çəkisizlik şəraitində astronavtların əzələləri zəifləyir, sümük sıxlığı azalır və bu da Yerə döndükdən sonra ayaq üstə dayanmağı çətinləşdirir. Bundan əlavə, kosmosda uzun müddət qalan insanların yaşlı göründüyü və onların bioloji yaşlanmasının sürətləndiyi müşahidə edilib.
Uzunmüddətli Kosmik Səyahətin Fizioloji Təsirləri
Çəkisizlik şəraitində ürək və qan damarları daha az işləyir, nəticədə zəifləyir. Sümük sıxlığı hər ay 1-2% azalır, bu da osteoporoz və sınıq riskini artırır. Buna qarşı mübarizə aparmaq üçün ISS-də xüsusi qaçış cığırları, velosipedlər və rezin müqavimət bantları mövcuddur. Bundan əlavə, kosmik radiasiyanın DNT-yə zərər verə biləcəyi və hüceyrə səviyyəsində erkən yaşlanmaya səbəb olduğu sübut olunub.
Görmə Problemləri və Beyin Mayesinin Artması
Çəkisizlik şəraitində bədən mayeləri baş nahiyəsinə toplanır ki, bu da göz sinirlərinin şişməsinə, torlu qişada dəyişikliklərə və göz içi təzyiqin artmasına səbəb ola bilər. Bu, “Kosmik Uçuşla Bağlı Neyro-Oftalmoloji Sindrom” (SANS) adlanan görmə pozuntusuna gətirib çıxarır. Yerə qayıtdıqdan sonra təzyiq normallaşsa da, bəzi hallarda görmə zədələnməsi qalıcı ola bilər.
İmmunitet Sisteminə Zərbə
ISS-ə göndərilməzdən əvvəl astronavtlar karantin rejimində saxlanılır, bu da stansiyada mikrobların az olmasına səbəb olur. Ancaq bu həddindən artıq steril mühit immun sistemin zəifləməsinə gətirib çıxarır. Kosmik radiasiya və mikroqravitasiya qan hüceyrələrinin istehsalını dəyişdirir, bu da viruslara və infeksiyalara qarşı müqaviməti azaldır.
Yerə Qayıtdıqdan Sonra Bərpa Prosesi
Boç Vilmor və Soni Vilyams 45 günlük xüsusi reabilitasiya proqramına qatılacaqlar. İlk günlərdə başgicəllənmə və balanssızlıq hissi normaldır, çünki bədən Yer cazibəsinə yenidən uyğunlaşmağa çalışır. Əzələ kütləsi bir neçə ay ərzində bərpa olunsa da, sümük sıxlığının tam bərpası illərlə davam edə bilər.
Daha oxu: James Webb-ın Təcili Tapşırığı Nədir? Təhlükəli Asteroidin Ölçülməsi
Nəticə
Kosmos insan bədəni üçün ciddi sınaq meydanıdır. Uzunmüddətli kosmik səyahətlərin təsirlərini azaltmaq üçün elmi araşdırmalar davam edir. Gələcək Mars missiyalarını nəzərə alsaq, bu kimi araşdırmalar astronavtların təhlükəsizliyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.