TikTok-un ABŞ-da qadağan edilməsi ilə bağlı mübahisələr yüksək səviyyəyə çatıb. Bu sosial şəbəkənin gələcəyi ABŞ Ali Məhkəməsinin qərarından asılıdır. ABŞ hökumətinin iddiası təhlükəsizlik risklərinə əsaslanır, lakin TikTok və istifadəçilər isə söz azadlığının məhdudlaşdırıldığını iddia edir. Hazırda mübahisələr TikTok-un son taleyini həll edəcək tarixi bir mərhələyə gəlib çatıb. Bu, təkcə sosial media məsələsi deyil, həm də texnologiya, azadlıq və millətlərarası gərginlik arasında balansı müəyyənləşdirən bir dövrə işarədir.
TikTok-un ABŞ-da fəaliyyətinin qadağan edilməsi məsələsi ilə bağlı mübahisələr ən yüksək hüquqi səviyyəyə çatdı. Prezident Co Bayden tərəfindən 2024-cü ilin aprelində imzalanan qanun ByteDance şirkətinə ABŞ əməliyyatlarını 2025-ci il yanvarın 19-na qədər satmağı və ya tamamilə ölkədən çıxmağı tələb edir. Hazırda qadağanın son gününə yalnız bir neçə gün qalmış, TikTok-un hüquqşünasları Ali Məhkəməyə müraciət edərək bu qərarın ədalətsiz olduğunu iddia edirlər. Şirkət bəyan edib ki, məhkəmə qərar qəbul etməsə, platforma 19 yanvarda “qaranlığa qərq olacaq”.
Bu tarixi məhkəmə iclasında əsas diqqət ABŞ hökumətinin təhlükəsizlik arqumentlərinə və TikTok-un söz azadlığına əsaslanan müdafiəsinə yönəlmişdi. İki saat yarım davam edən dinləmələr zamanı tərəflər öz arqumentlərini təqdim etdilər, hakimlər isə məhdudiyyətlərin qanuniliyini və zəruriliyini sorğulamağa çalışdılar. Məhkəmə prosesinin nəticəsi yalnız TikTok-un ABŞ-dakı taleyini deyil, həm də texnologiya və milli təhlükəsizlik mövzusunda yeni bir presedent müəyyən edə bilər.
TikTok tərəfinin arqumentləri, Söz Azadlığı Üstünlükdür!
TikTok hüquqşünaslarının əsas müdafiə xətti söz azadlığına əsaslanır. Şirkət iddia edir ki, qanun ABŞ istifadəçilərinin birbaşa olaraq İlk Düzəlişlə qorunan hüquqlarını məhdudlaşdırır. TikTok-un ABŞ istifadəçilərinə xidmət göstərməsini qadağan etmək, onların “müasir ictimai meydanda” iştirak etmək imkanını əlindən alır.
Bundan əlavə, TikTok ABŞ hökumətinin tətbiq etdiyi məhdudiyyətlərin məhz platformanın məzmununa yönəldiyini bildirir. Bu məzmun məhdudlaşdırılmasının qeyri-qanuni olduğunu vurğulayan TikTok nümayəndələri, ABŞ hökumətinin digər mediaya bu cür müdaxilə etmədiyini qeyd edirlər. TikTok-un ABŞ-dakı məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Oracle serverlərindən istifadə etdiyini və Çin hökumətinin bu məlumatlara çıxışı olmadığını bildirirlər.
ABŞ hökumətinin arqumentləri, Milli Təhlükəsizlik Təhlükəsi
ABŞ hökuməti iddia edir ki, TikTok-un Çində yerləşən ana şirkəti ByteDance Çin hökumətinin təzyiqi altında Amerika istifadəçilərinin şəxsi məlumatlarını təqdim edə bilər. Bu məlumatlar gələcəkdə dövlət və ya təhlükəsizlik orqanlarında işləyə biləcək nəsillərin şəxsi və peşəkar həyatlarına dair geniş bilgiləri əhatə edə bilər.
Hökumət həmçinin ByteDance-in keçmişdə jurnalistləri izləmək üçün TikTok məlumatlarından istifadə etdiyini vurğuladı. TikTok-un ABŞ-da fəaliyyət göstərməsinin davam etməsi, hökumətin fikrincə, Çin hökumətinə ABŞ daxilində siyasi gərginlik yaratmaq və xaos yaratmaq üçün bir vasitə təqdim edir.
Hakimlərin Sualları, Texnologiya və Hüquq Arasında Balans Axtarışı
Hakimlər məhkəmə zamanı əsasən TikTok-un “nitq hüququ” iddialarını və ABŞ hökumətinin təhlükəsizlik arqumentlərini sorğuladı. Onlar TikTok-un algoritmlərinin “redaktə hüququ” kimi çıxış edib-etmədiyini və bu hüququn ABŞ qanunvericiliyinə uyğun olub-olmadığını aydınlaşdırmağa çalışdılar.
Hakimlər həmçinin Çin hökumətinin ByteDance-in qərarlarına təsirini və bu təsirin TikTok-un ABŞ-dakı fəaliyyətinə nə dərəcədə nüfuz edə biləcəyini araşdırmağa çalışdılar.
Nəticə: ABŞ və TikTok Arasındakı Böyük Mübarizə Davam Edir
TikTok və ABŞ hökuməti arasındakı bu mübahisə, sosial medianın təkcə əyləncə vasitəsi olmadığını, həm də milli təhlükəsizlik, informasiya axını və hüquqi prinsiplər baxımından böyük təsir gücünə malik olduğunu bir daha sübut etdi.
Əgər Ali Məhkəmə TikTok-un lehinə qərar versə, bu, söz azadlığı və texnologiya azadlığının böyük bir qələbəsi kimi qiymətləndiriləcək. Əgər hökumət qalib gəlsə, bu, təhlükəsizlik və geopolitik strategiyaların texnologiya üzərində üstünlük təşkil etdiyini göstərəcək. Hər iki halda, nəticə təkcə ABŞ üçün deyil, dünya üçün də mühüm presedent yaradacaq.
