Çin kosmosda yeni bir səhifə açır: “Tianwen-2” adlı yeni kosmik missiyası ilə o, həm Yerdən minlərlə kilometr uzaqdakı bir asteroiddən nümunələr toplamağa, həm də sirli bir kometəbənzər obyektin izinə düşməyə hazırlaşır. Bu 10 illik səfər təkcə texnoloji nailiyyət deyil, həm də bəşəriyyətin kainatdakı mənşəyini anlamaq üçün atdığı növbəti böyük addımdır.
Çin Xalq Respublikasının iddialı kosmik proqramı daha bir əlamətdar hadisə ilə yadda qaldı. Uğurla kosmosa buraxılan “Tianwen-2” adlı yeni missiya, təkcə bir asteroidin səthindən nümunə götürməklə kifayətlənməyəcək, həm də sirli və az öyrənilmiş bir kometəbənzər obyektin izinə düşəcək. Bu missiya, “Tianwen-1” ilə Marsa ilk uğurlu Çin enişindən sonra, ölkənin Günəş sistemi tədqiqatında ikinci böyük addımı kimi qiymətləndirilir.
Çinin “Tianwen-2” adlı yeni kosmik gəmisinin məqsədi, Günəş sistemindəki az öyrənilmiş obyektlərdən biri olan 469219 Kamoʻoalewa asteroidindən nümunə toplamaq və bu dəyərli nümunələri Yerə qaytarmaqdır. 29 may 2025-ci il tarixində, yerli vaxtla səhər saatlarında bu 2.1 tonluq kosmik aparat, ölkənin dağlıq daxili hissəsində yerləşən Siçanq kosmodromundan “Long March 3B” raketi ilə uğurla buraxılıb.
Buraxılışdan sonra “Tianwen-2”-nin günəş panelləri tam şəkildə açılıb və 10 illik bir səyahətə başlayıb. Missiya ilkin olaraq Yerə yaxın yerləşən və diametri 60 metrdən az olan 469219 Kamoʻoalewa asteroidinə doğru yönələcək. Alimlərin fikrincə, bu asteroid Ayın bir parçası ola bilər və keçmişdə Ay səthindən ayrılmışdır. Əgər bu ehtimal sübut olunarsa, Ayın və Yer-Ay sisteminin təkamül tarixi haqqında əhəmiyyətli məlumatlar əldə oluna bilər.
Asteroiddən ən azı 100 qram torpaq və qaya nümunəsi toplanması planlaşdırılır. Kosmik gəminin robot qolu ilə nümunə toplanacaq və bu prosesin 2026-cı ilin iyulunda baş tutacağı gözlənilir. Daha sonra “Tianwen-2” Yerə qayıdacaq və 2027-ci ilin sonunda nümunələri Çinə çatdıracaq.
Lakin missiya bununla bitmir. Nümunələrin Yerə çatdırılmasından sonra, “Tianwen-2” səyahətini davam etdirəcək və Marsla Yupiter arasında yerləşən asteroid qurşağında qəribə bir obyekt — 311P/PanSTARRS adlı kometəbənzər asteroidin yaxınlığından keçəcək. Bu obyekt “aktiv asteroid” və ya “əsas qurşaq kometası” kimi tanınır və həm kometa, həm də asteroid xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir.
NASA tərəfindən Hubble teleskopu ilə 2013-cü ildə çəkilmiş görüntülər göstərir ki, bu obyektin quyruğu var, lakin orbitini asteroidlər kimi sabit saxlayır. “Tianwen-2” bu tip obyektə yaxınlaşacaq ilk missiya olacaq və nəticədə bu kateqoriyaya aid cisimlərin tərkibi, mənşəyi və davranışı haqqında misilsiz məlumatlar toplaya biləcək.
“Tianwen-2” missiyası, texniki cəhətdən və strateji baxımdan Çinin kosmik proqramında dönüş nöqtəsi kimi dəyərləndirilə bilər. ABŞ və Yaponiya kimi ölkələr daha əvvəl asteroidlərdən nümunələr toplayaraq Yerə gətirməyi bacarıblar (məsələn, NASA-nın OSIRIS-REx və JAXA-nın Hayabusa missiyaları), lakin Çin bu dəfə ikiqat hədəf seçərək həm asteroid, həm də kometəbənzər obyektə yaxınlaşmağı planlaşdırır. Bu, onu digər ölkələrin missiyalarından fərqləndirir və unikal edir.
Bu cür uzunmüddətli missiyalar eyni zamanda mühəndislik bacarığının, avtonom sistemlərin və dayanıqlı rabitə texnologiyalarının sınağı üçün əvəzolunmaz fürsətdir. Bundan başqa, toplanacaq məlumatlar yalnız Çin üçün deyil, qlobal elmi ictimaiyyət üçün də böyük əhəmiyyət daşıyacaq. Əgər Kamoʻoalewa həqiqətən Ayın parçasıdırsa, bu, Ayın geoloji tarixi və Günəş sisteminin erkən mərhələləri haqqında çoxsaylı suallara cavab verə bilər.
Kometa tipli asteroidlər isə hələ də elm üçün sirlər dünyasıdır. Onların tərkibində su buzu, üzvi molekullar və Günəş sisteminin ilkin materialları ola bilər. Bu cür obyektlərin öyrənilməsi həyatın mənşəyi haqqında da vacib ipucları verə bilər.
Missiyanın əsas detalları
| Parametr | Məlumat |
|---|---|
| Missiya adı | Tianwen-2 |
| Buraxılış tarixi | 29 may 2025 |
| Buraxılış məkanı | Siçanq Kosmodromu, Çin |
| Raket | Long March 3B |
| Kosmik gəminin çəkisi | 2.1 ton |
| İlkin hədəf | Asteroid 469219 Kamoʻoalewa |
| İkinci hədəf | 311P/PanSTARRS (aktiv asteroid) |
| Nümunə toplama tarixi | İyul 2026 |
| Nümunə çatdırılması | Sonu 2027 |
| Missiyanın ümumi müddəti | Təxminən 10 il |
Nəticə
“Tianwen-2” sadəcə bir kosmik missiya deyil — bu, Çinin kosmosdakı iddialarının və strateji baxışının bariz nümunəsidir. Ayın mənşəyindən tutmuş asteroid qurşağındakı sirli obyektlərə qədər geniş bir tədqiqat sahəsi əhatə edən bu səfər, təkcə elmi araşdırmalar üçün deyil, həm də beynəlxalq kosmik yarışda yeni mövqelərin formalaşması baxımından əhəmiyyətlidir. Bu missiya başa çatdıqdan sonra Çin, kosmosda yalnız Ayı deyil, Marsı, Yupiteri və bəlkə də uzaq planetləri də hədəf alan daha cəsarətli planlarla ortaya çıxacaq. Tianwen-2, bəşəriyyətin ulduzlara doğru uzanan hekayəsində yeni bir fəslin başlanğıcı ola bilər.
