Böyük Britaniya, texnologiya və siyasətin kəsişməsində, süni intellekt (AI) sahəsində inqilabi addımlar ataraq dünyada liderliyə iddialıdır. Bu dəfə baş nazir Kir Starmerin rəhbərliyi ilə ölkə AI sahəsində misilsiz bir təşəbbüs elan edib. Bu yeni plan yalnız texnologiya sektoruna deyil, həm də ölkənin iqtisadiyyatına və beynəlxalq nüfuzuna təsir göstərəcək.
2023-cü ildə süni intellektin potensial təhlükələri ilə bağlı qlobal müzakirələrdə fəal iştirak edən Böyük Britaniya artıq fərqli bir yola qədəm qoyub. Hökumət yeni elan etdiyi “Dəyişiklik Planı” ilə süni intellektin inkişafına genişmiqyaslı sərmayə yatırmağı və bu texnologiyanı ölkənin gələcək dirçəlişinin təməl daşı kimi görməyi hədəfləyir. Plan çərçivəsində dövlət sektorunda xidmətlərin AI vasitəsilə sürətləndirilməsi, məlumat mərkəzləri və tədqiqat zonaları kimi infrastrukturun inkişafı üçün “AI İnkişaf Zonaları” yaradılması nəzərdə tutulur. Üstəlik, özəl texnologiya şirkətlərinin £14 milyard (təxminən $17 milyard) sərmayə və 13,250 yeni iş yeri yaratmaq öhdəliyi xüsusi diqqət çəkir.
Bu planın ilk konkret addımları artıq atılıb. Oksfordşir qraflığındakı Kulham şəhəri ilk “AI İnkişaf Zonasına” çevriləcək. Hökumət, həmçinin dövlət kompüter resurslarının 20 dəfə artırılacağını və yeni superkompüter layihəsinin icrasına başlanacağını bildirib. Bununla yanaşı, yeni yaradılan Milli Məlumat Kitabxanası dövlət məlumatlarının AI texnologiyaları üçün effektiv istifadəsini təmin edəcək. Süni intellektin enerji tələblərini qarşılamaq üçün yeni Enerji Şurası da fəaliyyətə başlayacaq.
Bu ambisiyalı plan, süni intellekt sahəsində nüfuzlu sərmayəçi və hökumət müşaviri olan Matt Kliffordun 2024-cü ildə hazırladığı “AI İmkanları Fəaliyyət Planı”nın 50 tövsiyəsi əsasında formalaşdırılıb. Lakin əvvəlki hökumətin bu təklifləri rəsmi şəkildə dəstəkləməməsi ilə müqayisədə, indiki hökumət AI sahəsinə tam dəstək verməklə öyünür.
Starmerin bəyanatında diqqət çəkən məqam odur ki, AI ilə bağlı təhlükəsizlik və ya risklərlə əlaqəli ifadələrə yer verilməyib. Keçmişdə texnologiyanın mənfi təsirləri ilə bağlı ehtiyatlı mövqe nümayiş etdirən hökumət indi bu məsələləri ikinci plana keçirmiş kimi görünür. Starmer deyir ki, “Süni intellekt ölkəmizdə inanılmaz dəyişikliklər yaradacaq. Biz qlobal rəqabətdə geri qala bilmərik. Sürətlə hərəkət edib bu fürsətləri qazanmalıyıq.”
Texnologiya və siyasətin kəsişməsi
Böyük Britaniya uzun müddətdir Avropada texnologiya sərmayələri üçün ən böyük bazar olub. Google-un AI bölməsinin əsasını qoyan DeepMind, ARM şirkəti və digər çoxsaylı startaplar ölkənin texnologiya ekosisteminin parlaq nümunələridir. Lakin Britaniya, ABŞ-dakı Microsoft, Google və ya Apple kimi nəhəng şirkətləri yetişdirməkdə hələ də geri qalır. Hökumətin məqsədi, AI sahəsindəki bu boşluğu doldurmaqla həm iqtisadi dirçəlişi təmin etmək, həm də ölkənin suverenliyini möhkəmləndirməkdir.
Beynəlxalq münaqişələr
Starmer hökuməti, eyni zamanda, beynəlxalq arenada gərgin bir dövr yaşayır. ABŞ Prezidenti Donald Tramp və onun müttəfiqi Elon Maskla olan qarşıdurmalar diqqət mərkəzindədir. Maskın hökuməti tənqid etməsi, hətta Starmeri “Britaniyanın təcavüzünə şərik olmaqda” ittiham etməsi, iki tərəf arasında münasibətləri daha da mürəkkəbləşdirib.
Ekspert rəyləri
Sənaye mütəxəssisləri hökumətin təşəbbüsünü ümumilikdə müsbət qarşılasalar da, bəzi narahatlıqlarını ifadə ediblər. “Episode 1 Ventures”dən Simon Murdoch planın uzunmüddətli monitorinqə ehtiyac olduğunu qeyd edib. “7percent Ventures”dən Andrew Scott isə hökumət siyasətlərinin daha koordinasiyalı olmasını tələb edib. Digər tərəfdən, “Sweet Capital”dən Pippa Lamb, əvvəlki hökumətin dayandırdığı AI layihələrinin yenidən canlandırılmasından məmnun olduğunu bildirib.
Nəticə
Böyük Britaniyanın AI ilə bağlı bu böyük planı ölkəni texnologiya və iqtisadiyyat sahəsində liderlik mövqeyinə daşımaq potensialına malikdir. Lakin bu hədəfə çatmaq üçün koordinasiyalı siyasət, adekvat sərmayələr və texnologiyanın risklərinin idarə olunması vacibdir. Britaniyanın bu yolda qarşılaşacağı çətinliklər isə bu təşəbbüsün uğurunu müəyyən edəcək.
