Apple şirkətinin son dövrlərdə həyata keçirdiyi cəsarətli və strateji hərəkət, texnologiya dünyasında böyük təəssürat yaradır. ABŞ-a ötürülən yük təyyarələri ilə daşıdığı iPhone-lar, qısamüddətli həll kimi görünə bilər, lakin ardında uzunmüddətli iqtisadi və strateji suallar doğurur. Bu xəbərin təfərrüatları, oxucunu dərhal hadisənin mərkəzinə çəkir və rəqabət mühitindəki incə dəyişiklikləri nəzərə almağa məcbur edir.
Texnologiya nəhəngləri arasında baş verən bu hərəkət, yalnız logistika və ticari hiyləgərliyə aid deyil. Əslində, Apple-ın tariflərdən yayınmaq üçün əlindən gəldiyi tədbirlər, rəqiblərinin – xüsusilə Android istehsalçılarının – fərqli strategiyalarından da bəhs edir. Hindistanda başlayan bu hərəkət, ABŞ-ın yeni tarif siyasətinin qətiyyətli cavabıdır və bu, sənayedə geniş rezonans doğurur.
Son mart ayının son günlərində Apple, Hindistandan ABŞ-a ötürülmək üçün beş yük təyyarəsi ilə dolu iPhone və əlavə texnoloji avadanlıqları daşıdığı iddiaları ilə müzakirələrə səbəb oldu. Hindistanın yüksək vəzifəli rəsmiləri açıqlamasına görə, bu əməliyyat sadəcə bir marketinq hiyləsi kimi deyil, daha doğrusu ABŞ hökumətinin Çin mallarına tətbiq etdiyi tariflərə qarşı planlanmış strateji bir müdafiə mexanizmidir.
ABŞ administrasiyası, 5 aprel tarixinə qədər Çin məhsullarına qarşı 10% əks tarif tətbiq etməyə başlamış və daha sonra 9 aprel tarixindən etibarən müəyyən mallara 104%-ə qədər tarif tətbiq edəcəyini elan etmişdir. Bu addımlar nəticəsində, Apple ABŞ bazarında satış qiymətlərini artırmadan, tədarük zəncirini qorumaq məqsədi ilə inventarı Hindistan və Çin kimi mənbələrdən yığmağa başlamışdır. Lakin, beş təyyarə ilə keçirilən bu əməliyyat, gələcəkdə yaranacaq daha geniş iqtisadi təzyiqlərin qarşısını tamamilə ala bilməyəcək – sanki sel qarşısında qum torbaları yığmaq kimidir.
Digər tərəfdən, Android bazasının aparıcı markaları olan Samsung, Motorola və Google isə bu yeni tarif dalğası qarşısında nisbətən sakit qalıb. Xüsusilə, Samsung öz istehsal prosesini geniş coğrafi ərazilərə yayaraq, müxtəlif ölkələrdən məhsul istehsalını həyata keçirir. Hal-hazırda, illik istehsal həcminin yarısından çoxunu Vyetnamdan, qalan hissəsini isə Hindistan, Braziliya, İndoneziya və Cənubi Koreyadan təmin edən Samsung, tariflərin təsirini minimuma endirmək üçün möhkəm strategiya qurub.
Apple-ın bu hərəkəti, qısa müddətli bir həll kimi qiymətləndirilə bilər. Şirkət, tariflərin tətbiq olunmasından əvvəl inventar yığmaqla öz xərclərini bir qədər azaltmağa çalışsa da, sonradan yaranacaq əlavə maliyyətləri tamamilə önləyə bilməyəcək. Çünki, inventarın artırılması yalnız müvəqqəti bir tampon rolunu oynayır və ABŞ-da yerləşən anbarların artıq dolu olması, şirkətin tariflərin tam təsirini gecikdirməsinə imkan versə də, nəticədə bu xərclər istehlakçılara ötürülə bilər.
Bundan əlavə, əgər Apple qiymətləri artırmağa məcbur qalarsa, bu artım yalnız ABŞ bazası ilə məhdudlaşmayacaq – digər əsas bazarlara da təsir göstərə bilər. Beləliklə, yalnız Apple deyil, Android əməliyyatçıları da bu ekonimik dalğalardan zərər görə bilər. Samsung və digər Android istehsalçıları, istehsalın müxtəlif bölgələrə yayılması və müxtəlif tarif dərəcələrindən istifadə etməklə müəyyən dərəcədə müdafiə qurub. Lakin, qlobal iqtisadiyyatda istehsal xərclərinin artması, nəticə etibarilə məhsul qiymətlərində artıma səbəb olacaq və bu, bütün sənayeni təsir edə bilər.
Bu vəziyyət, həm Apple-ın, həm də Android bazasının qısa müddətli strategiyalarının uzunmüddətli davamlılığı ilə bağlı daha dərin suallar doğurur. Əgər ABŞ hökuməti tarifləri yumuşaldmazsa, hər iki tərəf də nəticədə əlavə xərc yüklərini məhsul qiymətlərinə daxil etmək məcburiyyətində qala bilər, bu da istehlakçı tələbində azalmaya gətirib çıxara bilər.
Apple-ın beş təyyarə ilə həyata keçirdiyi bu hərəkət, qısa müddətli bir manevr kimi təqdim edilsə də, uzunmüddətli iqtisadi reallıqlarla üz-üzədir. Şirkət, tariflərin yaratdığı əlavə xərcləri müəyyən müddət gecikdirmək uğrunda belə, gələcəkdə yaranacaq məcburiyyətləri tamamilə ortadan qaldıra bilməyəcək. Android nəhəngləri isə, daha geniş istehsal şəbəkəsi sayəsində nisbətən daha dayanıqlı bir mövqe tutsa da, ümumi bazar şəraitində yaranacaq dalğalanmalardan qaçmaq mümkün deyil. Nəticə etibarilə, qlobal iqtisadi mühitdə yaranan bu tarif mübarizəsi, istehsalçıların məhsul qiymətlərinə, istehlakçının alış gücünə və ümumi bazar davranışına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edəcək.
