5G Azərbaycanda nə vaxt işləyəcək? Azərbaycan mobil operatorları (Azercell, Bakcell, Nar) 2022-2023-cü illərdə geniş 5G pilotların keçirilməsini başa çatdırıblar, ancaq hələ kommersiya şəbəkəsi istifadəyə verilməyib. 5G şəbəkələrinin geniş kommersiya istifadəyə verilməsi üçün ehtimal olunan vaxt 2025–2026-cı illər arası göstərilir, əsasən GSMA və TeleGeography tədqiqatlarına əsasən. Starlink peyk interneti artıq Azərbaycanda rəsmi tariflərlə 100 AZN/ay, avadanlıq 670 AZN + 50 AZN çatdırılma ilə mövcuddur. Mobildə 5G-nin, sabit internetdə isə 5G FWA (simsiz sabit) xidmətlərinin genişlənməsi gələcək onillikdə biznes və ictimai xidmətlər üçün yeni imkanlar yaradacaq.
5G Azərbaycanda nə vaxt işləyəcək
Azərbaycan mobil bazarında 5G texnologiyasının tətbiqi üçün pilot layihələr 2022-ci ilin sonundan başlayıb.
Azercell Baku şəhərində 5G pilot şəbəkəsini sınaq rejimində işə salıb (Fountain Square) – 27 dekabr 2022
Bakcell Baku-da üç nöqtədə (Fountain Square, Khagani Garden, Deniz Mall) 5G pilotu test edir – 5 fevral 2023
Nar Telecom Sumqayıtda ilk dəfə 5G xidmətini sərgiləyib, yeni abunəçilərə sınaq üçün 10 GB pulsuz 5G təqdim edir – may 2023
Ancaq hələ ki kommersiya səviyyəsində geniş şəbəkə istifadəyə verilməyib, regulator tərəfindən tezlik lisenziyalarının verilməsi prossesi başa çatdırılmaqdadır
5G Azərbaycanda nə vaxt işləyəcək – Pilot Versiyalar
| Operator | Pilot Başlanğıcı | Pilot Məkanları | Sınaq Nəticələri |
|---|---|---|---|
| Azercell | Dekabr 27, 2022 | Fountain Square, Baku | 1.1 Gbps test sürəti |
| Bakcell | Fevral 05, 2023 | Fountain Square, Khagani Garden, Deniz Mall, Baku | – |
| Nar Telecom | May 19, 2023 | Sumqayıt | 10 GB pulsuz test paket |
5G Azərbaycan Mobil Operatorlarında nə vaxt işləyəcək
Azərbaycanın əsas mobil şəbəkə operatorları:
Azercell (MoU Ericsson ilə, 2019-cu ildən pilot)
Bakcell (pilot 2023-cü il)
Nar Telecom (Azerfon) (Sumqayıtda pilot)
Bu operatorlardan heç biri hələ kommersiya 5G abunə paketlərini rəsmi elan etməyib, lakin lisenziya və texniki hazırlıq işləri davam edir.
5G Azərbaycanda Sabit İnternet Operatorlarında nə vaxt işləyəcək
Hazırda Azərbaycanda sabit genişzolaqlı internet operatorları 5G FWA xidmətini təklif etmirlər. Əsas sabit ISP-lər:
Delta Telecom (şəbəkə magistralı, 1 Tbps+ ötürmə qabiliyyəti)
Aztelekom, Azeronline, Baktelekom, Enginet, Ultel və s.
Bu operatorlar əsasən fiber-optik və bakır xətlər üzərindən 4G/4.5G bağlantı təklif edir, 5G FWA genişləndirilməsi gələcəkdə nəzərdən keçirilə bilər.
Ehtimal olunan Tətbiq Tarixi
5G-nin kommersiya istifadəyə verilməsi üçün dünyada orta zaman 2018–2019-cu illər arasında olub. TeleGeography proqnozlarına görə, Avropa ölkələrinin 5G abunəçi payı 2026-cı ilin sonuna 43 % çatacaq. GSMA Regional hesabatına əsasən, Qafqaz regionunda 5G penetrasiyası 2030-cu ildə 40 %-dən çox olacaq. Buna görə Azərbaycanda kommersiya 5G-nin 2025–2026-cı illərdən sonra genişlənmə ehtimalı yüksəkdir.
Starlink Azərbaycanda
Starlink Azərbaycanda artıq rəsmi fəaliyyət göstərir:
Abunə haqqı: 100 AZN/ay
Avadanlıq: 670 AZN (modem) + 50 AZN çatdırılma + 100 AZN depozit
Starlink abunəçiləri öz ünvanlarını daxil etməklə xidmətin əlçatanlığını yoxlaya bilirlər
Azərbaycanda 4G vs 5G
| Xüsusiyyət | 4G LTE | 5G NR |
|---|---|---|
| Maksimum sürət | 100–300 Mbps | 1–10 Gbps |
| Gecikmə (latency) | 30–50 ms | 1–10 ms |
| Spektr diapazonu | 700 MHz–2.6 GHz | 3.5–26 GHz (mmWave daxil olmaqla) |
| Aşağı enerji istehlakı | Orta | Aşağı (optimallaşdırılmış modulyasiya) |
| Qoşulma sıxlığı | ~100 000 cihaz/km² | ~1 000 000 cihaz/km² |
| Əsas istifadə halları | Mobil internet, VoLTE, FWA | IoT, AR/VR, sənaye tətbiqləri |
Azərbaycanda Operator Sürət Müqayisəsi
| Operator/ISP | Ortalama Yükləmə (Mbps) | Ortalama Yükləmə (Mbps) | Mənbə |
|---|---|---|---|
| Azercell (4G) | 50–60 | 10–20 | SpeedChecker (Nar daxil) |
| Bakcell (4G) | 52.6 | – | Delta Test |
| Nar Telecom (4G) | 37.7 | – | SpeedChecker |
| Delta Telecom (Sabit) | 50.7 | 41.2 | Speedchecker |
| Ultel LLC (Sabit) | 98.2 | – | SpeedChecker |
| Enginet LLC (Sabit) | 60.6 | – | SpeedChecker |
5G-nin Texniki Xüsusiyyətləri
Spektr: Dövlət tərəfindən ayrılacaq 3.5 GHz zolağı (NSA və SA arxitekturası)
Avadanlıq: Ericsson, Nokia, Huawei və ZTE stansiyaları ilə inteqrasiya planlaşdırılır
Qoşulma növləri: Standalone (SA) və Non-Standalone (NSA).
Azərbaycanda İş və Biznes Üstünlükləri
Sənaye avtomatlaşdırılması: Fabriklərdə robotlaşma və IoT sensorları
Sağlamlıq: Uzaqdan cərrahiyyə, tele-təhsil
Ağıllı şəhər: Trafik idarəetməsi, ictimai təhlükəsizlik
Əyləncə: AR/VR oyun və media
Bu xidmətlər üçün 5G aşağı gecikmə və yüksək ötürmə qabiliyyəti zəruridir.
5G Azərbaycanda və Gələcək Perspektivlər
2025–2026: İlk kommersiya paketləri, əsasən Baku və böyük şəhərlərdə
2027–2030: Regionlara yayılma, mmWave texnologiyasının tətbiqi
2030+: 5G nəsil II (6G-yə keçid planlamaları)
Nəticə
5G Azərbaycanda nə vaxt işləyəcək sualı pilot mərhələdən kommersiyaya keçid üçün hələ tam müəyyən tarix tələb edir. Mövcud məlumatlara görə, genişmiqyaslı kommersiya istifadəyə 2025–2026-cı illərdə başlanacağı proqnozlaşdırılır, lakin texniki və tənzimləyici hazırlıq sürətindən asılı olaraq bu tarix dəyişə bilər. Starlink artıq alternativ yüksək sürətli peyk interneti təklif edir və bu, regionlarda 5G yayımlanana qədər müvəqqəti həll təqdim edə bilər. Nəticə etibarilə, mobil operatorlar, biznes və dövlət qurumları 5G-yə hazırlaşmalı, şəbəkə avadanlığı və cihaz alışı üçün investisiyaları planlaşdırmalıdırlar.
5G-nin Azərbaycanda geniş istifadəsi infrastruktur və lisenziya prosedurlarının uğurlu idarə olunmasından asılıdır. Ölkədə rəqabətli mobil bazar və sürətli peyk interneti provayderləri (Starlink) mövcudluğu prosesi sürətləndirə bilər.
